کاهش تعارض زنبورخوار و کندوداران

گزارش مرحله نهایی از آموزش میدانی در پروژه کنترل تعارض کندوداران و پرنده‌های زنبورخوار

مهرماه ۱۴۰۲

نوع پروژه: آموزشی- پژوهشی

سرپرست پروژه:

کارشناسان و داوطلبان حاضر در برنامه: ایمان ابراهیمی، سمانه محمدی، مریم کاظمی، فاطمه کاظمی

هرساله کشور ما شاهد حضور گروه‌هایی از پرندگان زنبورخوار است که عمدتا در فصل بهار و تابستان از آفریقا به عرض های شمالی تر مهاجرت می‌کنند و در اواخر تابستان و اوایل پاییز به صورت فراوان در گله‌های پرتعداد، برای برگشت به آفریقا دیده می‌شوند.
همزمان با حضور و مهاجرت این پرنده‌ها در کشور شاهد تعارض بین آنها و کندوداران هستیم بدین صورت که این پرنده‌ها بخشی از تغذیه خود را از زنبورهای عسل اطراف کندوها تأمین می‌کنند و همواره خساراتی را به کندوداران وارد میکنند.
به همین جهت از سال ۱۳۹۹ انجمن حفاظت پرندگان آوای بوم با همکاری انجمن نذر طبیعت وطن ما پروژه‌ای آموزشی-حفاظتی را برای کنترل این تعارض و حفاظت از پرندگان زنبورخوار و محیط‌زیست آغاز کردند که طی سه مرحله آموزش میدانی با سفر به مناطق انتخاب شده به عنوان پایلوت پژوهشی انجام شد.
در سال ۱۴۰۰ فاز اجرایی پروژه در بخش هایی از مراتع دالانکوه و در سال ۱۴۰۱ در مناطقی از شهرستان کازرون صورت گرفت، در نهایت پیگیری این دو سفر قبل از آخرین فاز اجرایی پروژه از طریق تماس گرفتن با کندوداران انجام شد تا اطلاعات لازم مخصوصا درمورد تغییرات میزان تعارض و کارایی راه‌حل‌های پیشنهاد شده و ... جمع آوری شود.
شهرستان فریدونشهر از توابع استان اصفهان و نواحی اطراف آن به عنوان منطقه مورد پژوهش برای آخرین فاز اجرایی پروژه انتخاب شد، که این سفر یک روزه در تاریخ یکم و دوم مهرماه ۱۴۰۲ با همراهی ۴ نفر از اعضای انجمن آوای بوم انجام شد.
در طول سفر به تعدادی مجموعه کندوداری مراجعه کردیم که موفق شدیم با ۹ نفر از آنها صحبت کرده و وضعیت را با اصول تسهیلگری و از طریق پر کردن پرسشنامه بررسی کنیم، راهکارهای دور کردن پرنده ها و میزان تعارض‌شان را سنجیدیم و در نهایت با ارائه کاتالوگ های تهیه شده اطلاعات و راه‌حل‌هایی مناسب را برای کاهش تعارض با پرندگان زنبورخوار به زنبورداران ارائه دادیم و همزمان توضیحات و راهنمایی های اختصاصی نیز براساس موقعیت قرارگیری کندوها به افراد ارائه شد، همچنین کاتالوگ ها را برای مجموعه‌های کندوداری که صاحبان آن‌ها حضور نداشتند، در چادرها یا روی کندوها قرار دادیم.

گزارش آموزش میدانی دوم در فاز اجرایی پروژه کنترل تعارض کندوداران و پرندگان زنبورخوار

آبان ۱۴۰۰

سرپرست پروژه: یاسمین یوسفی

نوع پروژه: آموزشی-پژوهشی

کارشناسان و داوطلبان حاضر در برنامه: ایمان ابراهیمی، مهسا هاشمی، چکاوک عباسپور، فاطمه کاظمی، امین سیفی، نرگس طهماسبی

تهیه‌ی گزارش: یاسمین یوسفی

ورود پرندگان مهاجر از راسته زنبورخوارها به زیستگاهها و مراتع کشور با آغاز فعالیت زنبورداری همزمان است. زنبورخوارها عمدتاً مهاجرهای بهاره و تابستانه‌ی کشور هستند که از قاره‌ی آفریقا به ایران مهاجرت می‌کنند.
با شروع فصل تابستان و کاهش شهد در طبیعت و دور شدن زنبورها از کندو و همچنین با آغاز پاییز و مصادف شدن با زمان مهاجرت زنبورخوارها در گله‌های پرتعداد، کندو بیشتر مورد تهاجم قرار میگیرد و همواره خسارتهایی را به زنبورداران وارد می‌کنند.
با توجه به این مهم انجمن آوای بوم در ادامه این پروژه که با همکاری انجمن نذر طبیعت در حال انجام است و با پیشنهاد زنبورداران استان اصفهان مبنی بر کوچ کندوها با آغاز فصل پاییز به شهرستان کازرون جهت ادامه فعالیت در استان فارس حضور پیدا کردند. به‌دلیل قرار گرفتن در وضعیت بحرانی کویید۱۹ در تابستان فعالیت پروژه با اندکی تاخیر ادامه پیدا کرد. باوجود پایان یافتن فصل زنبورداری در استان اصفهان و کوچ زنبورداران به مناطق جنوبی و گرمتر به خصوص شهر کازرون، انجمن خود را بر آن داشت تا به محض بهتر شدن شرایط، پروژه را در شهر کازرون ادامه دهد.
شهرستان کازرون در غرب استان فارس و ۱۲۰کیلومتری غرب شهر شیراز واقع شده است. زنبورداری در شهرستان کازرون با محدودیت گرمایی همراه است در این مناطق زنبورداری معمولا اندکی زودتر و در بهار آغاز می‌شود اما در پاییز نیز با داشتن آب و هوایی گرمتر به نسبت سایر مناطق میزبان زنبورداران از مناطق سردسیر خواهد بود. لازم به ذکر است نخستین مرکز تولید و پرورش ملکه زنبورعسل در استان فارس در شهرستان کازرون راه اندازی شده است.
در این سفر سه روزه که در تاریخ۱۴۰۰/۸/۵ انجام شد ۷ نفر از اعضای انجمن آوای بوم و داوطلبان علاقه‌مند حضور داشتند. اعضای انجمن با راهنمایی و حمایت محیط‌بانان منطقه حفاظت شده ارژن-پریشان و همراهی و میزبانی انجمن میراث پریشان به زنبورستان‌های این ناحیه هدایت شده و با کندوداران جهت تعامل و تسهیلگری وارد گفتگو شدند. عمده‌ی زنبوردارانی که با آنان مصاحبه شد و آموزش های لازم ارائه گردید، در اطراف روستای سرمشهد و در حاشیه‌ی رودخانه‌ی دالکی زنبورستان خود را برپا کرده بودند.
همچنین کاتالوگ آموزشی حاوی نقش پرندگان زنبورخوار در طبیعت و ارائه روش‌های دور‌کننده پرندگان زنبورخوار که از منابع معتبر گردآوری و با حمایت انجمن نذر طبیعت به چاپ رسیده بود در اختیار زنبورداران این ناحیه هم قرار گرفت. در صورت حضور نداشتن افراد کاتالوگ آموزشی در محل استقرار و چادر محل اقامتشان قرار داده شد تا به محض بازگشت امکان مطالعه آن را داشته باشند. اطلاعات افراد چون نام و نام خانوادگی، موقعیت و تعداد کندو با اجازه زنبورداران برای پیشبرد مراحل بعدی ثبت گردید و ایشان در پرکردن پرسشنامه با اعضای انجمن همکاری کردند. در این گفتگو زنبورداران از خسارت‌های پرندگان زنبورخوار گفته و به بیان روش‌های موثر پیشنهادی مورد استفاده خود اشاره کردند همچنین در طی بازدید و گفتگو از زنبورستان‌ها در برخی نقاط لاشه پرندگان زنبورخوار که احتمالا با سم کشته شده بودند مشاهده گردید، در ادامه یکی از کندوداران از کاهش تعداد کندوها در اثر خسارت پرندگان زنبورخوار با اعضای انجمن گفتگو کرد.

گزارش آموزش میدانی اول در فاز اجرایی  پروژه کنترل تعارض کندوداران

 و پرندگان زنبورخوار

 تیرماه 1400

سرپرست پروژه: یاسمین یوسفی

نوع پروژه: آموزشی-پژوهشی

کارشناسان و داوطلبان حاضر در برنامه: ایمان ابراهیمی، مهسا هاشمی, محمدعلی آقاابراهیمی، فاطمه کاظمی، سمانه محمدی، امیرعلی آقا ابراهیمی

تهیه‌ی گزارش: مهسا هاشمی

تلفات پرندگان زنبورخوار هرساله تیتر اخبار محیط زیست کشور ما شده‌است. پرندگان زنبورخوار که به صورت گروهی زندگی می‌کنند در فصل بهار و تابستان به ایران مهاجرت می‌کنند. دراین مسیر بی شک زنبورستان‌هایی وجود دارد که این پرندگان از آن‌ها تغذیه می‌کنند. تعارض کندوداران با پرندگان زنبورخوار باعث شد در انجمن حفاظت پرندگان آوای بوم در راستای اهداف خود برای حفظ پرندگان و محیط زیست قدمی بردارد و پروژه‌ای را برای کنترل  تعارضات کندوداران و پرندگان زنبورخوار شروع کند.

این پروژه از سال 1399 با مرحله مطالعه در مورد جنبه‌های این تعارضات شروع شد. سپس مناطقی به عنوان پایلوت پژوهشی و آموزشی مشخص گردید. در ادامه با کمک مالی از سوی خیرین در انجمن نذر طبیعت وطن ما کاتالوگ‌های آموزشی تالیف و چاپ شدند.

این کاتالوگ‌ها برای آموزش کندوداران آماده شد تا این افراد با میزان اهمیت پرنده زنبورخوار برای طبیعت و کندوهایشان آشنا شوند. از طرفی راه‌حل‌هایی برای کاهش خسارات زنبورستان بدون آسیب به این پرندگان و طبیعت در این کاتالوگ‌ها آورده شده‌است.

در این مرحله دو پرسش‌نامه نیز تهیه گردید که شامل سوالاتی از کندوداران برای مراحل قبل و بعد از آموزش این روش‌ها گردآوری شده بود.

در اولین قدم از فاز اجرایی این پروژه، کارشناسان آوای بوم در تاریخ 28‌ و 29 تیر 1400 به پایلوت اولیه‌ی انتخابی یعنی مراتع دالانکوه سفر کردند. این سفر توسط با همراهی 6 نفر از اعضای داوطلب در انجمن آوای بوم انجام شد.

محل اقامت توسط اداره کل محیط زیست استان اصفهان و اداره حفاظت محیط زیست شهرستان چادگان در اختیار اعضای انجمن قرار گرفت.

اعضای آوای بوم در این سفر دو روزه با کندوداران حاشیه‌ی روستاهای اورگان، باغ ناظر، دره گاو، چشمندگان، پرمه و کلیچه به صحبت و انتقال اطلاعات پرداختند. اعضای انجمن سعی می‌کردند با توجه به اصول تسهیلگری سوالات پرسش‌نامه اولیه را از کندوداران بپرسند و در آخر با ارائه کاتالوگ‌ها راه‌حل‌هایی برای کاهش خسارات از سوی پرندگان زنبورخوار را به صاحبان زنبورستان ارائه دهند. همچنین بر اساس موقعیت قرار گیری هر کندو، توصیه‌های اختصاصی نیز به کندوداران ارائه شد. شماره تماسی نیز جهت ارتباطات بعدی در اختیار کندوداران قرار گرفت تا در صورت بروز تعارض با پرندگان و عدم کارایی روش‌های ارائه شده، با انجمن آوای بوم تماس گرفته و مشاوره دریافت کنند.

اعضای آوای بوم در طول این برنامه‌ی میدانی دو روزه به مجموعا ۱۰ مجموعه‌ کندوداری سرکشی کردند و با ۶ تیم کندودار صحبت کردند. در موارد دیگر به دلیل عدم حضور کندوداران، موقعیت زنبورستان مورد بررسی قرار گرفته و کاتالوگ‌ها را در چادر کندوداران قرار دادند.

کاتالوگ آموزشی_پیشنهادی معرفی پرنده زنبورخوار و اهمیت آن در طبیعت شامل مجموعه‌ای از روش‌های موجود برای کاهش تعارض میان پرندگان زنبورخوار و زنبورداران تدوین و چاپ شده است تا توسط نمایندگان این پروژه با حضور در محل استقرار زنبورداران به آموزش بپردازیم.

شما میتوانید کاتالوگ فوق را از لینک زیر دانلود نمائید:

https://nazretabiat.ir/public/files/avayeboom.pdf

در روزهای آینده تصاویر و ویدئوهای بیشتر از اجرای این طرح را منتشر خواهیم کرد.