لزوم تغذیه دستی حیات وحش در شرایط سخت از دید کارشناس حیات وحش اصفهان

تغذیه دستی حیات وحش باید با مطالعه و دقت زیادی اقدام شود. اما در زمانی که شرایط یک زیستگاه نامناسب و سخت شود، برخی کارشناسان ترجیح می‌دهند با تغذیه دستی، حیات وحش علفخوار را در زیستگاه ها نگه دارند.

اسمش را گذاشته‌اند «نذر علوفه»؛ آدم‌هایی دوستدار محیط زیست که علوفه نذر می‌کنند تا  وحوش از آن بخورند و زنده بمانند. مگر می‌شود به راحتی از کنار این موضوع عبور کرد، آن هم وقتی که بعضی از ما به راحتی آب خوردن برای نابودی مــحـیـط‌زیــسـت قدم بـرداشــتـه‌ایــم؛ با خودروهای فرسوده، با ریختن زباله، با مصرف بیش از اندازه پلاستیک در زندگی روزمره و با دادن مجوزهای اشتباه که به نابودی محیط زیستمان منجر می شود! نذر علوفه حالا چند سالی می‌شود که به عنوان کاری پسندیده و قابل تقدیر وارد محیط زیست شده و صد البته که اثراتش بر مناطق چهارگانه محیط زیست بر هیچ‌کس  پوشیده نیست. اصفهان زیبا در گفت وگو با «مریم امیدی»، کارشناس حیات وحش به واکاوی موضوع نذر علوفه پرداخته است.

نذر علوفه چه تعریفی دارد؟
نذر علوفه در واقع خریداری علوفه مورد نیاز حیات وحش مناطق مختلف است که توسط افراد خیر و نیکوکار و کسانی که قصد کمک به محیط زیست و حیات وحش دارند، صورت می پذیرد.

 از چه زمانی این موضوع وارد محیط‌زیست اصفهان شد؟
از شروع خشک‌سالی و کاهش نزولات جوی و به دنبال آن استقرار شرایط سخت و طاقت‌فرسا برای حیات وحش در زیستگاه‌های مختلف، موضوع خرید علوفه توسط داوطلبان بیشتری مورد پیگیری و اجرا قرار گرفت، اما موضوع تغذیه دستی برای حیات وحش از زمان‌های گذشته، هرگاه که شرایط یک منطقه سخت و نامطلوب شده،  اجرا  می‌شده است.

نذر علوفه در کدام مناطق چهارگانه محیط زیست استان بیشتر صورت گرفته است و چرا؟
از شروع اجرای تغذیه دستی حیات وحش علفخوار، «پارک ملی کلاه قاضی» اولین منطقه‌ای بوده که تقریبا در هر سال در ماه‌های سخت سال برای حیات وحش آن علوفه خریداری یا اهدا شده است. پارک ملی کلاه قاضی از جمله مناطق با سابقه طولانی در حفاظت زیستگاه و حیات وحش محسوب می شود. این منطقه به دلیل نزدیکی به شهر و ورود مردم از قشرها و گروه های مختلف به آن در ایام تعطیل و آخر هفته، همواره مورد توجه بوده و مردم آگاهی و شناخت بیشتری به این منطقه داشته‌اند. از سوی دیگر به دلیل احداث بزرگراه، جاده، شهرک صنعتی، توسعه مراکز سکونتی و... در اطراف، این پارک همانند جزیره‌ای، ارتباطات زیستگاهی خود را با سایر نواحی از دست داده و گونه‌های موجود در این پارک امکان تردد و مهاجرت فصلی به سایر مناطق را ندارند. کاهش نزولات جوی در این بخش از استان نیز سبب شده کلاه قاضی بیش از پیش با تنش خشکی و کاهش منابع تغذیه‌ای برای حیات وحش مواجه شود و با توجه به موارد گفته شده، پارک ملی کلاه قاضی همیشه در تامین علوفه مورد نیاز حیات‌وحش در اولویت قرار داشته است. از سایر مناطقی که از علوفه به صورت تغذیه دستی برای علفخواران در چند سال اخیر استفاده کرده،«پناهگاه حیات‌وحش عباس آباد نائین» است که به دلیل خشک‌سالی‌های اخیر، پوشش گیاهی و منابع تعذیه‌ای حیات وحش در آن کاهش شدید داشته است.

نذر علوفه و به تبع آن تغذیه دستی چه اثرات مثبت یا منفی در مناطق داشته است؟
درباره تغذیه دستی حیات وحش باید با مطالعه و دقت زیادی اقدام شود. اصولا حیات وحش باید در زیستگاه‌های طبیعی به صورت آزاد و رها تغذیه کنند، اما در زمانی که شرایط یک زیستگاه نامناسب و سخت شود، برخی مدیران و کارشناسان ترجیح می‌دهند با تغذیه دستی، حیات وحش علفخوار را در زیستگاه ها نگه داشته و حفظ کنند. مخالفان این امر اعتقاد دارند تغذیه دستی حیات وحش مسائل و مشکلات متعددی را برای حیات وحش رقم می‌زند.

این افراد اعتقاد دارند طبیعت با شرایط خوب یا سخت، جـمعیت حیات‌وحش را در حد ظــرفــیــت برد زیستگاه کنترل می‌کند و پس از گذر از شرایط سخت، جمعیت حیات وحش مجددا به حالت اولیه باز می گردد. به هرحال موضوع تغذیه دستی همواره مورد توجه بوده و از آنجا که بشر همواره در تمام امور دخالت داشته، نمی توان درباره این موضوع هیچ کنترل و مدیریتی صورت نداد و آنها را به حال خود رها کرد؛ اما موضوعی که باید همواره مد نظر قرار گیرد، این است که مدیریت حیات‌وحش در هر منطقه از جمله موضوع تغذیه دستی باید با مطالعه و دقت فراوان صورت گرفته و در فصل و زمان مناسب با راهکارهای اصولی صورت پذیرد. در حال حاضر حفاظت گونه‌های مــخـتـلـف حیــات‌وحش به خصوص آنهایی که جمعیتشان کاهش داشته و ممکن است در آینده نزدیک در خطر انقراض قرار گیرند، به شدت مورد توجه قرار گرفته و سعی بر آن است با تلاش گروه های مختلف شامل اساتید دانشگاه، محققان، پژوهشگران، مدیران و کارشناسان محیط‌زیست و به ویژه با همکاری مردم و جوامع محلی، موضوع حفاظت اصولی تحقق یابد. در همین راستا ساخت آب انبار و آبشخور برای حیات وحش در زیستگاه های مختلف شامل مناطق چهارگانه محیط زیست یا حتی در مناطق آزاد از اولویت‌های اساسی است. توزیع علوفه در مناطقی که  پوشش گیاهی تخریب یافته و منابع غذایی اندکی برای حیات وحش وجود دارد، با در نظر گرفتن استانداردها و شرایط اصولی نیز بسیار مورد توجه است. در اجرای این امور با اطلاع رسانی از طریق رسانه ملی، شبکه‌های مجازی، آموزش در مدارس و ... می توان کمک و مشارکت مردم و جوامع بومی را جلب کرد. مسئله حفاظت زیستگاه‌ها و حیات وحش یک موضوع فراملی و در ارتباط با کل هستی است. هر گونه جانور و گیاهی در جای خود ارزشمند بوده و باید به عنوان بخشی از ذخیره ژنتیکی کره زمین حفظ شود و برای حفظ این ذخیره ژنی باید از تمام راهکارهای مدیریت اصولی و همکـاری گـــروه‌هـای مختلف جـامـعـه استفاده شود.